Wie aan Ender’s Game denkt, ziet direct de zwaartekrachtloze Battle Room voor zich. Eindelijk is de technologie zover dat de zwevende trainingen verbeeld kunnen worden. De verfilming liet dus niet lang op zich wachten. Onze collega’s bij Schokkend Nieuws spraken ten tijde van de release met regisseur Gavin Hood over Ender’s Game, de moeilijkheden van de boekverfilming en filmgeweld.
Ender uit Ender’s Game, de populaire sciencefictionroman uit 1985, is een derde kind in een toekomst waar dat eigenlijk niet mag. Er is een legerleider nodig in de strijd tegen buitenaardse insecten die de aarde al decennia voert, en hij is de grote hoop. Een brute opleiding moet hem voorbereiden op zijn taak.
Waarom Ender’s Game?
“Twee redenen. Nummer één: Ender zelf. Hij is echt een heel ongebruikelijk, complex personage. Hij is iemand die heel veel empathie in zich heeft en heel liefdevol kán zijn, maar ook iemand die in staat is tot enorm veel agressie en geweld. Hij is eigenlijk een distillaat van de mensheid: hij staat voor onze soort en het volledige scala aan gevoelens en acties waartoe we in staat zijn. Zijn uitdaging is het vinden van een morele kompas, zijn ‘betere zelf’, en eigenlijk moeten wij hetzelfde. Ik ben er niet van overtuigd dat het ons aan het lukken is, trouwens. Onze emotionele volwassenheid blijft achter bij onze technologische ontwikkeling. Daarnaast biedt het boek heel veel aanknopingspunten voor visueel spektakel, zowel bij de training bij nul zwaartekracht, als bij het ruimtegevecht aan het einde. Groots, opwindend, prachtig – echt iets dat op het grote scherm tot zijn recht komt.”
In het begin van het boek is Ender zes, aan het einde dertien.
“Inderdaad. Wij hebben dat flink samengeperst: het verhaal ontvouwt zich nu over een jaar of twee. Dat voorkomt gedoe met het casten van kinderen van allerlei leeftijden. Dat is behalve ingewikkeld (vier goede acteurs vinden die ook nog eens op elkaar lijken), ook lastig voor het publiek, denk ik, omdat het de identificatie met het personage verhindert. Dus Ender is aan het begin van de film al twaalf, maar hij heeft dan wel al een aantal jaar training gehad op een militaire school op aarde. Dat zorgt ervoor dat we een heleboel van de basisdingen konden overslaan. Het leren marcheren en orders opvolgen, enzo.”
Asa Butterfield zag er in Hugo heel onschuldig uit. Ender is dat niet bepaald.
“Die onschuld en liefheid die Asa uitstraalt moet Ender wel hebben, in ieder geval een beetje, maar het vervaarlijke eigenlijk nog meer! We hebben meer dan honderd acteurs van ongeveer zeven tot veertien jaar oud gezien. De grootste uitdaging was iemand te vinden van die leeftijd waar ook dreiging vanuit ging. Ik bedoel: Ender moet staande blijven in een ruzie met Harrison Ford, die Graff speelt! Veel van die kindjes waren met hem vergeleken net van die piepende rubberen speeltjes. Asa stuurde een auditietape, en daarin wist hij wel de agressie uit te stralen die nodig is voor de rol. Verder heeft hij een beetje een nerdy look, wat goed paste. Hij is een beetje verlegen, wat afstandelijk en hij is intelligent. Drie belangrijke eigenschappen voor Ender. We moesten af en toe wel wat duwen voor dat agressievere ‐ maar hij kan het wel. Het hielp ook enorm dat we de film in sequentie hebben gefilmd. Niet alleen omdat Asa tijdens het filmen de lucht inschoot! In het begin was hij – net als Ender – toch wel een beetje door Harrison geïntimideerd. Tegen de tijd dat Ender meer tegen Graff in moest gaan in de film, voelde Asa zich al een stuk meer op z’n gemak.”
Hoe ga je om met zo’n verontrustend, haast sociopathisch personage, vooral als het een kind is? Hoe zorg je ervoor dat het geweld dat hij toepast niet het publiek van hem vervreemdt?
“Het was voor mij erg belangrijk om de nadruk te leggen op de gevolgen van geweld, niet het geweld zelf. Voor het gevecht in de douche met Bonzo, bijvoorbeeld, kwam de choreograaf aan met een heel uitgebreide choreografie. Ik wilde dat niet: dan wordt het teveel filmgeweld. Als je dat doet, gaat het om het vechten draaien. In plaats daarvan is het nu snel en bruut. Eén, twee, klaar. Niet dat eindeloze heen en weer. Een paar klappen maar, maar dan wel klappen die écht pijn doen, die echt choqueren. Het is en blijft natuurlijk een film, maar ik wilde dat het dicht bij echt geweld zou zitten, dat het niet cool werd – en dat het echte consequenties had.”
Veel fans willen de Battle Room al decennialang zien. In de film is hij wel een stuk anders dan beschreven!
“Ja, in het boek is de Battle Room een soort zwarte doos. Visueel niet heel boeiend. Ik vond het ook zo zonde om een film te hebben die zich afspeelt in de ruimte … zonder dat je de ruimte ooit ziet! Vandaar dat onze Battle Room niet middenin het schip zit, maar aan de buitenkant, met aan alle kanten glas. Je komt binnen, en dan zweef je met uitzicht op de aarde. Het heeft bovendien nog het voordeel dat je de scènes beter kunt differentiëren. Er zitten in totaal vier scènes in de Battle Room in de film. De training van Ender door Petra (Hailee Steinfeld) vindt plaats bij maanlicht. De eerste slag met de Salamanders baadt in rood zonlicht. En het laatste gevecht speelt zich af tijdens een eclips, dus vrijwel in het donker, wat het een stuk enger maakt. Door met het licht te spelen kun je de hele stemming van een scène beïnvloeden.”
Ook de eindstrijd ziet er flink anders uit.
“Ja, ook hier weer om het visueel interessanter te maken. Ik ben een groot fan van het boek, maar boeken en films doen verschillende dingen goed. Een schrijver kan pagina’s lang doorgaan over wat er zich in iemands hoofd afspeelt. Wij kunnen acteurs die emoties echt tot leven laten brengen. Een boek kan het spannend maken wanneer mensen achter een soort console zitten en een spelletje spelen. In een film is dat een stuk lastiger! Ik werd door twee dingen geïnspireerd bij het visualiseren van de strijd. Allereerst een bezoek aan het planetarium met mijn kinderen: als het donker wordt en de sterren verschijnen geeft dat je echt de indruk dat je midden in iets groots beland bent. En ten tweede: een concert dat ik zag. Vooral de dirigent: hij stond op één plek, maar er straalde een énergie van de man uit. Hij had duidelijk alles onder controle. Vandaar onze versie van de simulator: een donkere grot waarin alle schepen als een soort hologrammen geprojecteerd worden, met Ender als dirigent in het midden. Hij bestuurt alles met gebaren, waarmee hij het gezichtspunt kan veranderen, kan inzoomen, kan uitzoomen, enzovoorts. Daardoor voelt het veel spectaculairder en echter, maar je raakt de band met Ender zelf niet kwijt. Er zijn wel dingen die je verliest bij een boekverfilming. Het subplot met Valentine en Peter, de zus en broer van Ender, bestaat voornamelijk uit typen, uit filosofie. In een film is dat gewoon te moeilijk over te brengen. Bovendien wilde ik zo min mogelijk tijd zonder Ender hebben. Het is zíjn reis, zijn game.”
Dan nog een spoilerige vraag, voor de lezers van het boek. Het boek eindigt met een flinke twist. Hoe zorg je dat de film leuk is zowél met als zonder voorkennis?
“Zo’n onthulling moet je natuurlijk zorgvuldig doen. Ik ben dan ook erg blij dat bij testscreenings bijna geen van de niet‐lezers het had geraden. Maar uiteindelijk is de onthulling minder belangrijk dan wat er op volgt. Het gaat erom wat Ender voelt als hij de waarheid ontdekt, hoe hij daar mee omgaat. En dat is interessant, ongeacht of je al wist wat er zou komen.”
Bron: www.schokkendnieuws.nl/ Schokkend Nieuws #105