VHS-dozen die met inhoud bijna een halve kilo wegen, Laserdiscs met een omvang die met moeite in een Albert-Heijn tasje passen, het is voor de meesten tegenwoordig ondenkbaar dat er tijden zijn geweest waar je met een tas vol aan weekfilms thuiskwam van de videotheek. Wat de dupe is geworden van de evolutie van de mediadrager is de handgetekende cover-art, een haast vergeten kunstvorm die voor meer impact heeft gezorgd dan menigeen voor mogelijk houdt. Als kind vergaapte je je aan de veelbelovende cover-art van de VHS-hoezen in de videotheek. Vooral de horror en science-fiction hoek kende in een enkele stelling vaak al meer kunst dan de rest van de videotheek bij elkaar. Met de toename van de downloadcultuur is de moeite gestoken in de cover-art ook afgenomen. DVD-hoesjes hebben vaak sleeves die met Photoshop snel in elkaar zijn geflanst en vaak niets meer tonen dan de acteurs die erin spelen. Kort samengevat: de info van de film staat erop en meer lijkt de consument niet nodig te hebben. De verbeeldingskracht is in een klap aangetast en film kijken heeft toch een klein sprankje van zijn magie verloren. Het is jammer, want net als in de wereld van de make-up effecten is er een ambachtelijke kunstvorm uitgestorven. In deze special zal ik een paar horror- sci-fi en andere covers van vroeger en nu naast elkaar zetten om het getekende artwork van vroeger in de schijnwerpers te zetten en het digitale gepruts van nu met de grond gelijk te maken.

In sommige gevallen is het werkelijk schrijnend wat voor puinhoop er van dé referentie van het dvd-product is gemaakt. Mijn mening is dat de cover-art wel degelijk bijdraagt aan de beleving van een film. Het is toch vaker dan eens bij mij voorgekomen dat een waardeloze film hierdoor nog een beetje van zijn veelbelovende glans heeft behouden… Het bewijs: The Running Man, een film gemaakt in een tijd waar Schwarzenegger grote populariteit genoot. Zijn gezicht beslaat ook bijna de gehele voorkant van de hoes, zoals dat nu vaak wordt gedaan met sterren, maar kent meer detail en wordt bijgestaan door een glimmende robot en een gevaarlijke motor die de verbeelding doen prikkelen. De blu-ray hoes kent overduidelijk een overschot aan de kleur blauw en doet niets om de kijker te triggeren het schijfje mee naar huis te nemen. Zelfs met die lelijke CNR-video strepen wint de VHS-cover het met gemak van de Blu-Ray cover.

John Carpenter’s The Fog is ook zo’n mooi voorbeeld. Hoewel de moderne cover niet het slechtste is wat deze tijd te bieden heeft, toont ook die weer aan wat het verschil is tussen toen en nu. Alweer is er een teveel aan een bepaalde kleur, wat de afbeelding weinig spannend maakt, en mist de afbeelding alle dynamiek die het hoesje van de VHS uitstraalt. De VHS belooft een grootse horrorfilm, wat in het geval van deze bepaalde film ook nog eens waar is. De dvd toont een bijgewerkt screenshot. De kunst van de getekende hoes of poster is passé, wat de tweede vergelijking, die tussen de afbeelding voor een oude en nieuwe Carpenter-film, lijkt te bevestigen.

Het horrorgenre is toch wel waar je de meest fascinerende hoezen tegenkwam. Skeletten waar nog slierten vlees aan hingen, begraafplaatsen waar de mist en nevel overheen hingen, al die klassieke horror-elementen werden gestopt in het artwork van destijds. In deze link heb je een mooi voorbeeld van zo’n fantastische horror-hoes van weleer en hier wat er van de dvd-uitgave van die film is gemaakt. Het doet pijn aan de ogen…

Door een willekeurige post-apocalyptische actiefilm van vroeger en nu te selecteren wil ik het verschil in toon die beide covers uitstralen aantonen. Bronx Warriors schreeuwt (in dit specifieke geval wel misleidend) de actie uit terwijl I Am Legend de coolheid zelve is, iets wat de tegenwoordige tijd ook lijkt te kenmerken. Uitbundige en testosteron gedreven afbeeldingen trekken de doelgroep niet meer aan, die moet het hebben van de ingetogen quasi-intellectuele ‘stoere’ uitstraling.

Of wat te denken van de toch al niet zo mooie VHS kaft van Mad Max, die in de DVD–periode echt compleet om zeep is geholpen? Deze vergelijking is een goed voorbeeld van het gebrek aan sfeer in dvd-hoezen van nu en kenmerkend voor het gemakzucht en gebrek aan creativiteit die bij de huidige uitgevers heerst. De letters, de wazige onafgewerkte afbeelding van Mel Gibson, deze dvd is een verschrikkelijke aanwinst voor je dvd-collectie. En die motors op de achtergrond? Neem de hoes van The Running Man er nog maar even bij.

Een directe vergelijking: hetzelfde shot uit Wes Cravens Swamp Thing is gebruikt voor zowel de oude VHS-band als de recentere dvd. Gemakzucht kenmerkt de tweede hoes, terwijl de eerste toch erg mooi artwork toont.

Filmposters lijden aan hetzelfde probleem: Photoshop, veel te gelikte gelaten van bekende sterren, het is allemaal vooral informatief en allesbehalve prikkelend. Dario Argento heeft toch een handvol films op zijn naam staan die tekenend zijn voor de gloriejaren van de horror en de VHS. Posters en cover-art die alleen al een bezoekje naar de bioscoop of videotheek triggerden. Laten we nu eens de poster van een recente film van hem erbij nemen, die van het derde deel uit zijn ‘Mothers Trilogy’ La Terza Madre en laten we die vergelijken met het tweede deel van die trilogie: Inferno. Het is duidelijk dat de afbeelding voor La Terza Madre enorm gelikt is en weinig aan de fantasie overlaat en die van Inferno alles open laat en met de schedel in ieder geval de deur opent tot het betreden van een fantasiewereld.

En dan de Blockbusters; ook die lijden aan posters die een bijeengeraapt digitaal zooitje zijn van wat de film te bieden heeft. De poster voor Michael Bay’s Transformers bijvoorbeeld. Alleen al het kijken naar de uitvergroting doet pijn aan de ogen. Een willekeurige kaskraker uit de jaren 90, Jurassic Park, is een van de laatste posters die zich niet inliet met het strikte informeren van de bioscoopbezoeker en nog iets in de lobby van de bioscoop hing dat het publiek aansprak en reden tot fantaseren gaf.

Het is met deze kleine selectie (ik zou nog pagina’s door kunnen gaan) toch best duidelijk dat tijden zijn veranderd. Hier valt niet veel meer aan te doen. Er is heus nog wel veel interessant nieuw artwork te verkrijgen en te bewonderen, in nieuw materiaal alsook in her-uitgebracht materiaal, maar de prominente rol die het had, de paar decennia hiervoor, die heeft het niet meer. De poster- of cover-art waren een deel van de belevenis van de film, een deel van het complete pakket, zoals dat ook het geval was in de muziek, waar de album-art een cruciale rol speelde in het verkopen van een bepaald album of in het concept dat de band/artiest voor ogen had. Het is jammer, maar liefhebbers zijn er gelukkig nog steeds om deze nagedachtenis staande te houden. De hele Grindhouse-revival is hier natuurlijk een uitstekend voorbeeld van.