Het Imagine Festival in EYE Amsterdam ligt alweer een paar weken achter ons. Eregast op dat festival was niemand minder dan William ‘Bill’ Lustig, regisseur van genre-pareltjes als Maniac, Vigilante en Maniac Cop. It’s Only a Movie had de eer Lustig te mogen spreken. We waren ingepland voor 30 minuten, maar die liepen al snel op naar bijna het dubbele. We hebben een zeer interessant gesprek gehad met een van onze helden met een paar merkwaardige en memorabele anekdotes. Lees het gehele interview hieronder!

U bent hier nu aanwezig als eregast tijdens het Imagine Film Festival. Bent u eerder in Nederland op een festival geweest?

Ik was hier 22 jaar geleden. En 10 jaar ervoor ook nog een keer.

22 jaar terug, was dat voor de release van Uncle Sam, die destijds uitkwam?

Nee, dat was voor de release van de soundtrack van Maniac. Ik weet niet meer van welk label.

Soundtracks zijn tegenwoordig door labels als Death Waltz en Mondo weer helemaal in. Uw film, Maniac Cop 2, heeft ook een deluxe behandeling gekregen. Bent u zelf een verzamelaar?

Ik ben een verzamelaar. Ik verzamelde alles van VHS, Laserdisc, DVD. In de jaren 90, toen ik nog regisseerde, begon ik rechten te kopen van films om ze op Laserdisc uit te geven. Het werd toen lastiger om films te financieren en ineens zag ik een business opkomen van DVD. Ik was een van de eersten die zich hierop ging richten. Ik werkte toen samen met Anchor Bay en dat varieerde van het verzorgen van extra’s tot de transfers en ik vermaakte mij daarmee. Ik ontmoette hierdoor ook veel bekenden, waaronder Christopher Lee, die het commentaar deed voor Dracula: Prince of Darkness. Dat was een enorme eer.

Dat is inderdaad iets met die labels van nu als Arrow Video, 88 Films of Scream Factory. Doordat ze zich bezighouden met nieuwe extra’s voor oude genre klassiekers, ontmoeten ze ook veel van hun helden die aan de films hebben meegewerkt.

Klopt. Lee ontmoeten was echt geweldig en nog mooier was het om bevriend met hem te raken. Normaal nemen we het geld dat de acteurs beloofd is mee in een envelop. Zijn eerste woorden die hij tegen mij zei wanneer hij mij ontmoette waren: “Moet ik het tellen?”. Ik zei: “Als ik het was zou ik het doen”.

Om welke bedragen hebben we het eigenlijk voor dit soort werk?

Hier ging het om 2000 dollar. 1000 voor Rasputin en 1000 voor Dracula. Maar hij genoot erg van het werk en het kameraadschap.

Ik heb in een interview gelezen dat u vroeger in uw jongere jaren vaak naar de bioscoop ging, vaker dan naar school, dus ik kan mij voorstellen dat films met Christopher Lee ook op het menu stonden. Hebben die films veel invloed op uw werk gehad?

Ik heb inderdaad veel Hammer films gezien, maar los van de eerste Dracula en Frankenstein waren de andere films uiteindelijk eigenlijk best teleurstellend. Ook The Mummy was goed. Over het algemeen is Hammer vooral een merk en ze hebben toch een bepaalde aantrekkingskracht. Ook de latere lesbische vampierfilms, zoals Lust for a Vampire, zijn leuk.

Wat vindt u dan van de Jean Rollin films?

Die heb ik vroeger nooit gezien. De eerste Rollin film die ik zag was toen ik met Maniac naar Sitges was en ik vond ‘m enorm saai. Maar toch hou ik van Jean Rollin.

Dat heb ik ook wel. Ze stellen bijna altijd teleur maar toch blijf je ze opzoeken, net als met de Hammer films.

Wat ik goed vind aan Rollin is de passie die hij heeft, de ‘Ed Wood-achtige’ passie.

Zoals met de Italiaanse films uit de jaren 70?

Maar dat waren goede films! Fellini, Mario Bava, het zijn geweldige films. Lucio Fulci films, bijvoorbeeld, die zijn beter dan de meeste mensen doen voorkomen. Met The New York Ripper bijvoorbeeld, ik was bezig met de restauratie ervan, de dialogen zijn abominabel, maar die moordscènes! Die zijn zo goed gemaakt! De montage, de belichting, ze hebben een duidelijke signatuur, net als Hitchcock. Door het restaureren van de film heb ik er veel meer waardering voor gekregen. City of the Living Dead en House by the Cemetery zijn ook erg vermakelijke films.

Maniac kwam in ongeveer dezelfde periode uit als deze Fulci klassiekers. Kunt u ons, jonge mensen, beschrijven hoe het was om in die tijd in New York te wonen? Hoe het was om over Times Square te lopen en al die geweldige genrefilms voorbij te zien komen? Iets wat nu ondenkbaar is?

In de jaren 70 zat New York in een financiële crisis. Daardoor waren de huren laag in Manhattan en dat was aantrekkelijk voor artiesten. Het was een periode die als navolging op de hele seksuele revolutie uit de jaren 60 meer hardcore werd en die films hadden een platform nodig waar ze werden vertoond. Dat werd Times Square. De bioscopen verdienden hun geld met het vertonen van seksfilms. Tegelijkertijd vertoonden andere bioscopen veel double features met bijvoorbeeld Hammer films en andere genrefilms. Het was een interessante periode.

Hierdoor heeft u zichzelf kunnen educeren op het gebied van film en heb je je kennis en smaak kunnen ontwikkelen.

Ik heb echt mijn invloeden van alle hoeken uit de cinema gehaald. De openingsscène van Maniac werd door twee films geïnspireerd. De eerste is een Zweedse film, Man on the Roof, en de tweede Le Samouraï van Jean-Pierre Melville. Melville was een hele grote invloed.

U bent begonnen in de porno-industrie. Heeft u daar veel van geleerd?

Absoluut. Porno was mijn filmschool. Ik begon te werken in de porno-industrie toen ik 17 was, als productie-assistent. De eerste film waar ik aan werkte kent een leuke anekdote. De crew was er een die aan verschillende films heeft meegewerkt. Zij klaagden over het feit dat ze net een film hadden afgerond die zo gevaarlijk was om aan mee te werken. De locatie, ze werden niet betaald etc etc. De film waar ze het over hadden was Superfly! Nu een klassieker in zijn genre! Hiermee wil ik aantonen hoe dun de scheidingslijn was tussen de New Yorkse onafhankelijke film en de bekendere films.

De crews waar ik mee werkte waren supervriendelijk tegen mij als 17-jarige. Ik leerde bijvoorbeeld hoe 35mm film te laden en zo was de porno-industrie eigenlijk mijn filmopleiding. Ik werkte ook nog als co-producer aan de film Across 110th Street en een Italiaanse film genaamd Crazy Joe met Peter Boyle. Wat daar tof aan was, was dat de Italiaanse crew, die in New York aan het filmen was, verlangde naar espresso. Toen was er geen Starbucks op elke hoek van de straat. Je kreeg het alleen in een Italiaanse deli o.i.d. Mijn moeders neef werkte destijds in een Italiaans restaurant en vroeg haar of ik daar espresso kon krijgen. Ze gaf mij een hele kan mee. Sindsdien hoorde ik bij hun crew en wouden ze mij aan geen enkele andere crew kwijt. Ik leerde heel veel van hun.

Dit alles leidde ertoe dat ik mijn eigen adult film ben gaan maken. Toen ik Maniac ben gaan maken was ik nog steeds lerende, maar ik had genoeg bagage en ervaring mee. Als ik nu naar Maniac kijk en ik vergelijk de film met andere low-budget films, dan kan ik objectief oordelen dat de film op technisch vlak goed gemaakt is.

We hebben dezelfde mening. Die scène in het toilet bijvoorbeeld is gewoon erg goed geregisseerd.

Ik zie het zo: ik ben steeds meer een ambachtsman geworden. Toen ik met Vigilante begon is dat alleen maar sterker geworden. Ik geef de porno-industrie daar heel veel krediet voor. Het heeft mij mijn carrière gegeven.

Een hele mooie carrière met veel sterke acteurs. Ik moet weten hoe het was om te werken met Joe Spinell want hij is echt een geweldige acteur en een van de redenen van het succes van Maniac.

Het was een avontuur. Joe kende ik al. Ik werkte als productie-assistent bij de film The Seven-Ups met Roy Scheider en Tony Lo Bianco. Joe speelde daarin een handlanger. Scheider en Lo Bianco spraken niet met mij omdat zij heel ‘belangrijk’ waren. Joe daarentegen was erg vriendelijk en we begonnen te praten over horrorfilms. Dat verbond ons. Als je iemand ontmoet die net zoveel van horrorfilms houdt als jij bouw je meteen een band op. Wij werden dus vrienden en begonnen serieus te praten over het maken van een horrorfilm samen. In de tussentijd werkte hij aan Starcrash van Luigi Cozzi en belde mij op vanuit Rome om het te hebben over de financiering e.d. Niemand geloofde dat ik een horrorfilm kon maken, maar ik had nog 30.000 dollar opzij gelegd van de pornofilms waar ik aan heb gewerkt. Joe werkte aan Cruising met Al Pacino en had een cheque van 6.000 dollar gekregen. Mijn jeugdvriend Andrew Garoni had 12.000 dollar spaargeld en met 48.000 dollar samen besloten we gewoon de film te maken. We wisten dat we hiermee de film niet af konden krijgen maar hoopten op extra financiering onderweg en dat is wat er gelukkig ook gebeurde waardoor we de film af konden maken.

Dat was wel een flink risico.

Een enorm risico, maar dat is het mooie van jeugd. Als je 24 bent, zoals ik toen was, heb je geen angst. Je voelt je onoverwinnelijk. Als je 24 bent en je hebt een ambitie, staat niets je in de weg.

Had u al een script paraat?

We hadden een basis, maar dat is niet wat we uiteindelijk hebben gefilmd. We hebben er stukjes van gefilmd. Het originele script had een detective die achter de moordenaar aan ging, het was anders. We hebben alle politie stukken eruit gehaald, want Jason Miller, die de detective zou spelen, stopte ermee, dus besloten we die scènes er maar helemaal uit te laten. Achteraf gezien zijn de tegenstellingen van toen een zegening gebleken, want het is gelukkig een goede film geworden.

Een andere grote naam uit Maniac is natuurlijk Tom Savini, want zonder hem hadden we het zonder een paar iconische scènes moeten doen. Dawn of the Dead was de film waar Savini aan heeft gewerkt voordat hij aan Maniac begon. Was die film de reden waarom u hem hebt gevraagd?

Dit is wat er gebeurde: Dawn of the Dead was in 1980 nog niet uitgebracht in de VS. Maar ze hadden een privé screening in de ruimte waar ik aan de montage van Maniac werkte. Ik sneakte de projectieruimte in om de film te zien en ik vond ‘m fantastisch! Ik reikte uit naar de producent van de film, Richard Rubinstein, en kwam daardoor aan de contactgegevens van Savini. We hebben hem opgespoord en hij was bezig met het filmen van Friday the 13th in New Jersey. We belden hem op om te zeggen dat we hem graag wilden ontmoeten, dus Joe en ik gingen naar de set in New Jersey om hem te ontmoeten. Hij was onder de indruk van Joe, we hadden Joe meegenomen om indruk te maken op Tom. Hij had natuurlijk gespeeld in The Godfather en zo. Tom ging akkoord om mee te doen aan Maniac, onder één voorwaarde: hij had het namelijk net uitgemaakt met zijn vriendin in Pittsburgh en kon wel een appartement gebruiken in New York. Dat hebben we dus maar voor hem geregeld.

Hoe lang heeft Tom gewerkt aan de film?

Zeker een maand. Wat interessant was, was dat Tom nog steeds liefdesverdriet had over zijn breuk en er was een echte ‘sappy’ Lionel Richie nummer toen. Ik herinner me nog dat ik vloerstaande speakers had in mijn kantoor em dat Tom Savini met zijn knieën omhoog en huilend tegen die speakers aan was gekropen.

Dat is niet echt het beeld dat wij hebben van Savini! Hij is altijd zo’n bad guy, zoals in From Dusk Til Dawn en zo.

Ik vertel jullie dit zodat jullie een compleet beeld kunnen krijgen van Tom. Het is een geweldige kerel.

Waarom is Maniac de enige film van u waaraan hij heeft meegewerkt?

Op een of andere manier was hij toen gestopt met het werken aan effecten. Zijn focus lag op regisseren. Later heeft hij de remake van Night of the Living Dead geregisseerd.

U heeft met Blue Underground De Lift en Amsterdamned uitgebracht. Heeft u Dick Maas al ontmoet?

Nee, helaas nog niet. We gaan morgen samen lunchen.

Uw releases van de twee films zijn de enige goede transfers en releases van de films. Het is treurig dat we twee van Nederlands bekendste films moeten importeren vanuit de VS.

We hebben hetzelfde gedaan met het vervolg op De Lift, Down. Onze release is ook de enige met de juiste aspect ratio.

Wij zouden het graag over de poster van Maniac willen hebben. Het beeld is een iconisch beeld. Wie heeft dit ontworpen?

Ik zou willen dat ik het wist. Als ik het zou weten zou ik hem een hoop geld verschuldigd zijn waarschijnlijk. Het is gedaan door de distributeur. Ik kreeg het destijds onder ogen en vond het behoorlijk op het randje. Ik heb er toen helaas niet aan gedacht om te vragen wie het heeft ontworpen.

Na Maniac heeft u Vigilante gemaakt. Daarna heeft het vijf jaar geduurd voordat u Maniac Cop maakte. Wou u altijd weer terugkeren naar het horrorgenre? Heeft Vigilante geen andere deuren voor u geopend?

Het is grappig. Na Vigilante heb ik aan verschillende projecten gewerkt die nooit van de grond zijn gekomen.

Horrorfilms?

Er zat een actiefilm tussen, een horror, het was een frustrerende periode. Achteraf gezien vind ik dat die films het niet verdienden om gemaakt te worden. Er zijn momenten dat je een objectieve kijk moet hebben. Ik was op zoek naar een project. Ik zat nog steeds in New York en Los Angeles was de plek waar bijna alle geld vandaan kwam en ik worstelde met het idee om naar LA te verhuizen. Toen Lary Cohen en ik een lunch hadden waar Maniac Cop was geboren, wist ik dat deze film gemaakt moest worden. Er was geen script, alleen een idee. Ik kon alles in 6 maanden regelen. Wanneer een project gemaakt moet worden, gebeurt het ook. Als regisseur en producent heb je de film in je hoofd. Het is net als een puzzel, je moet het nog allemaal in elkaar weten te zetten, maar het totaalplaatje heb je in je hoofd. Dat is het teken van een goede film.

Een groot deel van het succes van uw films zit hem denk ik ook in de casting. Van Joe Spinell in Maniac, Robert Forster in Vigilante, Bruce Campbell en een van mijn favoriete acteurs ooit, Tom Atkins in Maniac Cop. Hoe was het om met Bruce en Tom te werken?

Het zijn geweldige mensen. Ik vond het geweldig om met Tom te werken.

Atkins is een ware cultfiguur geworden, vooral door zijn rol in Halloween III.

Ik vind die film geweldig. Beter dan deel 2. De andere vervolgen van Halloween hebben goede stukken, maar Halloween III is erg goed.

Maniac Cop heeft twee vervolgen. Had u vanaf het begin al het idee om twee vervolgen te maken?

Jazeker. Ik zat echt te denken aan een franchise.

Maar was de productie van deel 3 niet een zooitje?

Die film is het voorbeeld van wanneer je geen duidelijk beeld in je hoofd hebt van je film. Het script dat we hadden is uiteindelijk niet de film geworden. Het script dat ik mij herinner is dat met een zwarte rechercheur, geset in Harlem. Het was een andere aanpak die mij beviel. Wat er gebeurde was dat een van de grootste geldschieters uit Japan kwam. Mij werd door de sales afdeling gezegd dat de film daar niet zou verkopen. Er werd mij niet precies verteld waarom, maar gaandeweg heb ik geleerd dat het vanwege de zwarte hoofdrolspeler kwam, waar het Japanse publiek een probleem mee zou krijgen. Ze bleven vragen of Robert Davi erin zou kunnen spelen. We waren al begonnen aan de pre-productie. Uiteindelijk is besloten Davi aan te nemen maar het domino-effect daarvan was dat het script helemaal veranderd moest worden. Een derde van het script was eruit gehaald, dus heb ik gezegd dat als ze willen dat ik een nieuw script schrijf, zij mij moeten betalen. De producenten dachten het toen wel zelf te kunnen schrijven en dat is uiteindelijk een zooitje geworden. Larry Cohen was er al uit gestapt maar ik betwijfel of hij het script nog had kunnen redden. Achteraf gezien hadden we de film moeten afkappen tijdens pre-productie en opnieuw aan de schrijftafel moeten gaan zitten. Dat Japanse geld bleek te belangrijk te zijn.

Ook Maniac Cop is een iconisch personage geworden. Hoe was het om met Robert Z’Dar te werken?

Een hele aardige man. Hij werd tijdens het toebrengen van de make-up soms wel wat uitdagend. En gelijk had hij.

U heeft twee films gemaakt waar bijna niemand het over heeft, Relentless en Hit List.

Relentless is verrassend genoeg mijn meest succesvolle film. Het was een enorme hit. Warner Bros heeft het opgepikt voor het buitenland. Relentless én Hit List. Relentless heeft in de VS enorm veel geld opgebracht. Het heeft zelfs drie vervolgen gekregen.

Bent u nog van plan meer films te maken of houdt u het bij distributie met Blue Underground?

Ik weet niet wat de toekomst gaat brengen. Ik denk er wel over na. Ik ben altijd op zoek naar projecten, maar er is niets op mijn pad gekomen waarvan ik denk “dit moet ik maken!”. Ik heb nog wel gewerkt aan de remake van Maniac en ik werk op het moment met Nicolas Winding Refn aan de remake van Maniac Cop. Dat schiet aardig op. Nic is er een beetje van afgedwaald vanwege een serie die hij maakte voor Amazon, waarvan hij elke aflevering heeft geregisseerd. Dat heeft zo’n twee jaar in beslag genomen.

Ik denk dat Refn het in zich heeft om een goede remake van Maniac Cop te maken. Visueel is hij een van de beste van het moment.

Natuurlijk. Er wordt nu gesproken om er een serie van te maken in plaats van één film. Je kan in een serie tegenwoordig toch wat meer.

https://www.youtube.com/watch?v=AGoGdKdBt2Q