Er was eens een tijd waar je op een bepaald moment, wanneer je de Rocky’s en de Kramer vs. Kramers beu was, de donkere kant van je ziel een pleziertje kon gunnen. De bioscopen gaven je destijds, we praten hier over voornamelijk de jaren 70, de mogelijkheid om de vunzige hoekjes van cinema te exploreren. Nazisploitation, nunsploitation, blaxploitation, je kon het zo gek niet maken, alles mocht en kon geëxploiteerd worden. Heilige huisjes werden omver gegooid en dat alles kon zomaar in de bioscoop aanschouwd worden. De wat kleinere bioscoopjes weliswaar, maar probeer nu maar eens een equivalent van Ilsa: She-Wolf of the SS in menig filmhuis mee te pikken. Kansloze missie.

Toch is exploitation weer helemaal terug. Weliswaar niet in de originele vorm, die uiting gaf aan onze diepgewortelde perversiteit en frustraties, maar in de vorm van een ode, dat het beste te omschrijven valt als neo-exploitation. In 2007 bedachten genre-aficionado’s Robert Rodriguez (Desperado, Spy Kids) en Quentin Tarantino (Pulp Fiction, Inglourious Basterds) een project dat een ode moest brengen aan de cinema waarmee zij zijn opgegroeid. Het vunzige en het ruige moest weer terug in een tijd waar niemand meer bekend is met uitdagende cinema. Dit hebben ze gedaan in de vorm van Grindhouse. Grindhouse is een tweeluik (Rodriguez regisseerde Planet Terror en Tarantino Death Proof), onderbroken door een stel fake trailers, die de spirit van weleer weer moest doen opbloeien.

Wat Rodriguez en Tarantino waarschijnlijk niet hadden verwacht, was dat Grindhouse voor een werkelijke stroom aan neo-exploitation zou zorgen. Dit nieuwe genre is in sneltreinvaart aan populariteit gaan winnen, waardoor we nu overspoeld worden door films die allen een graantje mee willen pikken van het succes dat de neo-exploitation nu geniet. Zoals wel vaker met populaire zaken brengt een rage helaas een hoop troep met zich mee. Het beste voorbeeld van deze tijd is misschien wel 3D-cinema, die dankzij James Cameron’s Avatar weer helemaal terug is van weggeweest. Dit brengt ook ellende met zich mee, getuige een film als het vreselijke Sanctum. Hetzelfde dreigt nu te gebeuren met neo-exploitation.

Wat hebben we de laatste jaren kunnen genieten van deze revival. Films als Machete en Hobo with a Shotgun (allebei spin-offs van de fake trailers uit Grindhouse) gaven ons weer dat gevoel van de badass cinema. Over-de-top personages die in een gecorrumpeerde samenleving voor een ideaal staan en niet schromen deze met extreem geweld te verdedigen. Het gedogen van geweld, daar draait het om in dit genre, en daar genieten we met volle teugen van. Des te meer jammer dat er regisseurs zijn die dit niet snappen en de kans schoon zien gemakkelijk mee te liften met een nieuwe rage. Net als met 3D zijn er in de neo-exploitation types die denken dat het genoeg is om met een uitgangspunt te komen en deze in te vullen met minimale inspanning. Zo werkt het helaas niet, of eigenlijk wel, getuige de stroom aan slechte exploitation.

Neem een film als Nude Nuns with Big Guns. Een film die een titel heeft, waar je als liefhebber van exploitation enthousiast van wordt. Joseph Guzman laat met zijn film echter zien dat hij de personificatie is van het gemakzucht dat dit genre dreigt te overmeesteren. Nude Nuns with Big Guns is inspiratieloos en toont een filmmaker die een hoop jat van regisseurs die het genre wél snappen. Nu kan een cinematografisch uitzonderlijk talent als Brian De Palma dat prima als basis gebruiken, getuige een handvol meesterwerkjes, die een hoop bij elkaar hebben gejat, maar ieder een eigen gezicht kent. Joseph Guzman gebruikt een inspiratiebron als Machete, neemt bepaalde elementen klakkeloos over en rondt het af met beschamend slechte cinematografie. De neo-exploitation is geen genre waarin het talent van een Martin Scorsese of David Lynch  wordt vereist, maar enige ‘feeling’ met het genre lijkt mij toch wel een minimale vereiste. Non-talenten, blijft u a.u.b. weg.