Star Wars, de filmserie die liefhebbers bezighoudt sinds 1977. Van geen andere serie films zijn de fans fanatieker of is er meer merchandise verschenen. Maar ook zijn er sinds het jaar van verschijnen verschillende versies verschenen, want de films hebben niet alleen de fans beziggehouden, ook George Lucas, de bedenker zelf, is nogal in de weer geweest met de films.
Special Editions
Al vrij snel na de eerste release begon het al, tijdens de eerste run in de bioscoop was het gewoon Star Wars. Geen episode IV, geen A New Hope. Dat was de eerste verandering, een kleine welteverstaan in 1981 toen de film een re-release kreeg voordat The Empire Strikes Back in de bioscopen kwam. De echte veranderingen kwamen pas in 1997 met de Special Editions, die de terugkeer van Star Wars op het grote doek betekenden ter ere van het 20-jarige bestaan van de reeks. De films werden voorzien van nieuwe special effects, computer gegenereerde achtergronden, karakters, wezens en in sommige gevallen complete scènes. Door veel fans gezien als overbodige toevoegingen (de film won in 1978 nota bene Oscars voor Best Effects, Visual Effects, Best Art Direction-Set Decoration, Best Costume Design. Doe je de mensen die hieraan gewerkt hebben niet te kort op deze manier?). Het waren ook deze special editons die op VHS verschenen.
In 2004 waren we inmiddels beland in het DVD tijdperk en dus werd het tijd voor een nieuwe release, wederom werden er verandering aangebracht aan de films. Op zich zou het allemaal geen probleem zijn geweest als ook de originele films beschikbaar werden gesteld maar George Lucas leek deze versies wel te willen begraven en vergeten. In 2006 verschenen er nog wel een gelimiteerde run DVD’s waar de “unaltered” films als extra’s op te vinden waren. Echter in niet al te goede staat, niet gerestaureerd en in full screen! Dit zou de laatste keer zijn dat deze originele versies beschikbaar zouden zijn op een officiële release. Voor een aantal fans een reden om zelf “fan edits” te maken van de verschillende beschikbare versies.
Despecialised
Zo ook de Tsjechische Engels docent Petr Harmáček (onine beter bekend als Harmy). Hij was van mening dat het digitaal vervangen van de originele speciale effecten een daad van cultureel vandalisme was. Daarom begon hij, zonder enige film- of edit ervaring, aan het herstellen van alle post 1977 effecten. Als bron materiaal gebruikte hij de nieuwe blu-ray release (wederom andere versies van de films met nog meer meer veranderingen en een aparte kleurstelling), de laserdisc release uit 1993, HDTV uitzendingen van de 2004 versies, digitale versies van de 1997 special edities, digitale transfers van een Spaanse 35mm versie, 70mm film cellen, een 16mm print en verschillende foto’s van originele matte paintings. Een nogal tijdrovende bezigheid waarmee alle digitale effecten, nieuwe achtergronden en andere veranderingen zo goed als mogelijk naar de originele staat werden teruggebracht. Al in 2011 kwam de eerste versie uit van deze ‘despecialised versions’, maar in de vijf jaar erna volgden een aantal verbeteringen. In februari 2017 zagen de laatste HD versies van Star Wars (v2.7), The Empire Strikes Back (v2.0) en Return of the Jedi (v2,5) het licht. En de meeste fans zijn het er over eens, deze films zijn de beste versies die je op dit moment kunt krijgen van de originele Star Wars trilogie. Zie de vergelijking maar en oordeel zelf maar. Bedenk wel dat het terugbrengen van de films naar de originele staat ook de imperfecties hersteld, die een hele generatie misschien voor het eerst ziet.
Wat is er allemaal gedaan aan de films? Dat varieert van achtergronden, zo is er bijvoorbeeld een heldere lucht toegevoegd aan Tatooine, CGI stormtroopers, voertuigen en wezens (voornamelijk in Mos Eisley), de CGI Jabba scène met Han Solo is weer weg. Maar ook zijn bijvoorbeeld gecensureerde frames met laserinslagen op mensen hersteld. En natuurlijk schiet Han weer als eerste op Greedo en niet andersom! Maar ook het geluid dat Obi Wan Kenobi maakt om de “sandpeople” te verjagen is weer zoals het klonk in 1977 (iets wat met elke versie veranderd is). In Star Wars zitten verreweg de meeste veranderingen en de lijst hieronder laat er 325 (!) zien.
Een visuele lijst wat er allemaal veranderd is in Star Wars vind je hier.
Maar dat brengt ons bij de vraag: hoe legaal zijn deze versies? En dit is een grijs gebied want deze versies zijn alleen te verkrijgen via de verschillende bittorent kanalen en iedereen kan bedenken dat dit dus eigenlijk niet legaal is. Het blijft het downloaden van een film. Echter zijn velen van mening dat dit toch iets anders is dan gewoon een film van het net plukken om te kijken, mits je de officiële versies in het bezit hebt (en dit geldt voor alle versies hier besproken, downloaden is oké mits je de dvd’s of blu-ray’s ook gekocht hebt)! Dit is wat Harmy en het team dat hem helpt er zelf over zeggen: OriginalTrilogy.com states that the edits are “made for culturally historical and educational purposes” and that they are “to be shared among legal owners of the officially available releases only”. Ook opmerkelijk is het totaal uitblijven van rechtszaken of claims van de kant van Lucasfilms! Dus mocht je deze versies willen zien, en dat raden we je sterk aan, dan zal je zelf aan het zoeken moeten online. Inmiddels zijn er natuurlijk ook bootleg blu-ray’s te krijgen her en der maar zoals het eerste bericht op de Star Wars despecialised facebookpagina meldt: “Despecialized Editions MUST NEVER BE BOUGHT OR SOLD!!!!”
Silverscreen edition
Je kunt natuurlijk heel veel doen met knippen en plakken zoals Harmy met zijn despecialised versies maar je zou ook gewoon een originele 35mm print kunnen proberen te bemachtigen. En al is dat makkelijker gezegd dan gedaan, 35mm prints (voor de volledigheid, dat zijn de filmrollen die in bioscopen gedraaid hebben) horen niet in omloop te zijn, zijn dus zeldzaam en duur (veel prints moeten gewoonweg vernietigd worden na hun bioscoop run). Daar komt nog bij dat lang niet alle prints goed bewaard blijven en dat ze er door de jaren vaak niet beter op worden. Het is de mensen achter Team Negative1 echter gelukt, een print uit Spanje werd bemachtigd. De print was inderdaad beschadigd maar de kleuren waren nog aanwezig en hij was nog redelijk scherp. De film werd ingescand (wederom makkelijker gezegd dan gedaan omdat deze 35mm prints dus eigenlijk illegaal zijn) door de mannen zelf, eerst frame voor frame maar er werd een manier gevonden om een 4k scan te maken in real time. Daarna begint het werk pas echt. Frame voor frame werd elk stofje en elke beschadiging digitaal weggewerkt. Letterlijk jaren werk voor een paar man. Maar het resultaat is fantastisch, in februari 2016 verscheen op internet de Silverscreen edition. Star Wars zoals niemand hem meer gezien heeft sinds de bioscooprelease van 1977, deze editie ziet en voelt echt alsof je de film in de bioscoop ziet. Niks geen digitale effecten, eerlijke natuurlijke kleuren (in tegenstelling tot de blu-ray release) en een gezonde dosis film grain. Voor mij persoonlijk is dit de versie die de meest authentieke filmervaring geeft. Tot nu toe is er alleen een Silverscreen edition van de originele Star Wars film, over of The Empire Strikes Back en Return of the Jedi ooit zullen volgen is niks bekend.
Star Wars Revisited.
Dit project is ooit begonnen om de slechte veranderingen die aan de de Special Editions gedaan waren terug te brengen, dus niet om de film in zijn geheel terug te brengen naar de originele staat zoals de Despecialised versies maar de onnodige extra’s die volgens de maker niets toevoegden te verwijderen. Maar uiteindelijk is dit project van maker Andywan uitgegroeid tot veel meer. De revisited versies (A New Hope en The Empire Strikes Back zijn inmiddels beschikbaar) zitten vol met verbeteringen naar inzicht van Andywan en team (zo’n 250 in A New Hope). Verbeteringen/veranderingen die variëren van nieuwe achtergronden, toegevoegde planeten die zichtbaar roteren, opgeloste continuïteits foutjes, een nieuwe Death Star introductie scène, toegevoegde gezichtstrekjes van wezens in Mos Eisley, nieuwe graphics voor computers in de film, extra AT-AT’s, een computer geanimeerde mond van Yoda, mooiere lasers en ga zo maar door. Zeg maar een verbeterde Special Editions, al zullen er ook shots of effecten in deze versies zitten die niet iedereen zou kunnen waarderen. Feit is wel dat je kunt merken dat deze versies door fans gemaakt zijn, de verbeteringen zijn niet te veel en staan in dienst van de films. Bij deze versies zijn ze ook veel verder gegaan dan alleen wat veranderingen met computers te maken, zo zijn voor The Empire strikes back complete kostuums nagemaakt voor een paar nieuwe shots en zelfs is er een complete Bantha (het sneeuwmonster) nagemaakt!
A New Hope is op dit moment alleen als dvd te downloaden en The Empire Strikes Back is zowel op dvd als 720p mkv te downloaden. Er is inmiddels begonnen aan de HD versie voor A New Hope en ook de voorbereiding voor Return of the Jedi is begonnen (die volgens de makers de meest veranderingen zal krijgen van allemaal). De revisited versies zien er voortreffelijk uit en ik vind ze beter dan de officiële special editions. Er waren aanvankelijk ook plannen om de prequel trilogy aan te pakken maar die zijn inmiddels in de ijskast gezet.
Zie hier alle veranderingen voor A New Hope revisited en The Empire Strikes Back revisited.
Grindhouse Star Wars…
Nog niet genoeg Star Wars gehad of eens zin in iets totaal anders? Dan is er ook nog War of the Stars, A New Hope grindhoused. Star Wars maar dan zoals het zou zijn als de film een tiende van het budget had en gemaakt was als een exploitation film. Dus deze keer geen verbeteringen maar wel bloed (in de openingsscène wordt er al en een hoofd afgeschoten van een stormtrooper), beeldkwaliteit die hoort bij een verloren gewaand grindhouse filmpje, R2D2 die dit keer ondertiteld en soms behoorlijk flauw is, Darth Vader die compleet andere tekst heeft (en gloeiende ogen) en een disco versie van de soundtrack! Het klinkt allemaal erg slecht… en dat is het ook. Maar toch moet je deze fanedit die onder andere bestaat uit deleted scenes ook een keer gezien hebben als Star Wars fan want dit is toch best een goed gemaakte edit. Zo komen er af en toe wat verassingen voorbij die je niet zult verwachten en zijn veel plotpunten gewoon helemaal veranderd. En als het bevalt is daar ook nog War of the Stars: The Future in Motion, een fan edit van The Empire Strikes Back en Return of the Jedi samengevoegd tot één film en ook aardig wat verassingen in petto heeft. (de maker van deze edits heeft trouwens ook een erg leuke Grindhouse versie van Jaws gemaakt).
Geen zin om te downloaden en branden, hier zie je hem online.
Dus wil jij Star Wars eens ervaren zoals je ze voor het eerst zag in de bioscoop of ze voor het eerst huurde op VHS? Of heb je de originele versies juist nog nooit kunnen zien? Kijk dan of je de Despecialised of Silverscreen versies kunt krijgen online. Wil je zien wat fans kunnen doen als ze de special editions beter maken? Ga dan voor de Revisited films. En wil je eens echt iets anders of vind je de Star Wars films eigenlijk helemaal niks, check dan eens War of the Stars!