The Good, the Bad and the Ugly (oorspronkelijke titel Il Buono, il Brutto, il Cattivo) is een Italiaanse western uit 1966. De derde en laatste film uit de dollar trilogie van regisseur Sergio Leone. Ik zou eigenlijk niets over deze film moeten schrijven, omdat ik er niet objectief naar kan kijken. Voor mij persoonlijk is en blijft dit de beste (western) film die ooit is gemaakt. Ik kan dus ook niets negatiefs bedenken, maar dat geldt natuurlijk niet voor iedereen.

Plot: De film speelt zich af tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog. In omgekeerde volgorde van de filmtitel maken we kennis met de bandiet Tuco (Eli Wallach), die net ontsnapt aan een aantal premiejagers. Vervolgens de kille Sentenza of Angel Eyes (Lee van Cleef). Hij is op zoek naar ene Bill Carson, een soldaat die er vandoor is gegaan met $200.000 in goud van de Confederatie. Als laatste zien we Blondie (Clint Eastwood) die Tuco redt uit de handen van een groep premiejagers. De twee beginnen een bijzondere samenwerking. Blondie levert Tuco uit aan de plaatselijke sheriff, strijkt de premie op en bevrijdt hem tenslotte van de strop. Dit herhalen ze in een aantal stadjes, totdat Tuco te inhalig wordt en Blondie besluit hem achter te laten in de woestijn. Als Tuco later wraak wil nemen speelt het lot een bizar spel met de twee. In de woestijn stuiten ze op een koets met daarin een aantal lijken en een stervende Bill Carson. Hij vertelt aan Tuco dat er een schat verborgen ligt op de begraafplaats Sad Hill. In ruil voor wat water wil hij ook de naam op het graf vertellen. Als Tuco water gaat halen vertelt Carson aan Blondie de naam van het graf en sterft. Beide met een deel van het geheim op zak, worden ze gedwongen om samen te werken, maar dat gaat natuurlijk niet van harte. Uiteindelijk kruist ook Angel Eyes hun pad. Het drietal komt uiteindelijk via een aantal omzwervingen uit op de begraafplaats van Sad Hill, waar ergens de $200.000 ligt begraven. Wie overleeft de bloedstollende confrontatie?

Opnieuw neemt Sergio Leone ons mee naar zijn ‘smerige’ wereld van de western. In zijn westerns zie je geen gladgestreken overhemden of glimmende revolvers. Hij zet de cowboy neer op een manier die niet eerder voorkwam in de Amerikaanse westerns. Gure, zweterige en ongeschoren koppen, waar je vliegen op ziet landen. De extreme close-ups worden afgewisseld met brede stoffige en gortdroge landschappen. Van de mensheid heeft Leone geen hoge pet op. Hij brengt heel duidelijk in beeld hoe zinloos oorlog is en laat ongecensureerd de verschrikkingen van de Amerikaanse burgeroorlog zien. Geen heldhaftige taferelen, maar dood, verderf, verdriet en pijn. Leone neemt, net als bij zijn voorgaande westerns, de tijd om het verhaal op te bouwen. De oorspronkelijke Italiaanse release was 177 minuten. In Amerika werd de lengte van de teruggebracht naar 161 minuten. In 2004 zijn de ontbrekende 16 minuten weer toegevoegd aan de Amerikaanse uitgave. De Italiaanse geluidstrack is toen opnieuw ingesproken door Clint Eastwood, Eli Wallach en stemacteur Simon Prescott, die de stem van de in 1989 overleden Lee van Cleef insprak. Een mooi proces en complete uitgave, maar je hoort toch het verschil. Daarom blijft voor mij de originele Amerikaanse versie toch favoriet.

De acteurs zijn natuurlijk een belangrijke bijdrage aan het succes van de film. Clint Eastwood is geweldig als de zwijgzame en doordachte Blondie. Dit was overigens de laatste keer dat Clint Eastwood samenwerkte met de Italiaanse regisseur. De carrière van Lee van Cleef zat een beetje in het slop, maar met zijn rol als Angel Eyes zette hij een van de grootste schurken uit de filmgeschiedenis neer. Na de dollar trilogie speelde Van Cleef nog in talloze westerns. Het is echter Eli Wallach die de show steelt als de smerige, hebzuchtige, sluwe, laffe Tuco Benedicto Pacifico Juan Maria Ramirez (ook bekend als The Rat). Hij is de belichaming van hebzucht en weet dit weergaloos in beeld te brengen. Zijn rol zorgt ook voor de komische noot in de film.

Wederom werkt Leone samen met Ennio Morricone. Je mag zijn muziek natuurlijk niet vergeten. De muziek is echt een onderdeel van de film. Het openingsstuk is wereldberoemd en komt op verschillende manieren ook steeds terug in de film. Morricone gaat met zijn beklemmende muziek helemaal los in de slotscène, waarbij de acteurs op opera-achtige wijze beginnen aan hun dans des doods. Het laat zien hoe belangrijk filmmuziek is, want zonder de bijdrage van Morricone had de film zeker niet zo een impact gemaakt.

The Good, the Bad and the Ugly blijft voor mij een tijdloos meesterwerk waar ik iedere keer weer opnieuw adembenemend naar kan kijken en van kan genieten.